cnc işleme merkezleri:

bu tür cnc tezgahları noktasal hareket (point to point) ve sürekli iz kontrolü (cpc) ile donatılmıştır. böyle kompleks ve çok sayıda operasyonlara sahip iş parçalarının imalatları bir bağlamada gerçekleştirilir.

a- yatay işleme merkezi
b- düşey işleme merkezi

cnc işleme merkezlerinin karekteristik özellikleri:

prizmatik iş parçalarının bir bağlanışta 3 hatta 4 yüzeyi aynı anda işlenebilir.

alın frezeleme, delme delik büyütme rayba ve kılavuz çekme, profil işleme, açılı delik delme vb. işlemler yapılabilir.

kullanılacak olan kesiciler tezgahın magazin kısmına yerleştirilir ve program içerisinde gerekli olan işlemlerde kullanılır. magazinler 10-30-60-80 yada daha fazla kesici kapasitesinde sahiptir.

iş parçalarının tezgaha bağlanma ve çözülme işlemlerinde robot kol ve ekipmanlar kullanılır. böylece bu alandaki zaman kayıpları ortadan kaldırılır.

günümüzde tarım ve diğer insan iş gücü gereksinimini azaltmak ve seri imalata yani fabrikasyona geçebilmek için makineler ve bu makineler için takım tezgahları tasarlanmıştır. diğer makine sanayi ve otomotiv sanayinden sonra tarım makineleri imalatında da kullanılmaya gereksinim duyulmuştur. bu tasarımcıların amacı başta da değindiğimiz gibi insan gücünü daha hızlı, güvenilir ve verimli aletlerle değiştirmek olmuştur. uzun yıllar bu tezgahlarda köklü bir değişiklikler olmamıştır. ama sürekli bir gelişme kaydedilmiştir. çağımız bilgisayar teknolojisine bürünmesi, metal kesme işlerinde bir çağ açmış olmaktadır. bu olay genellikle bilgisayar destekli nümerik kontrol olarak isimlendirilir. kısa adlandırılması ise cnc dır. bu tür takım tezgahları diğer sanayi kollarından sonrada tarım makineleri sanayine sıçramış ve üreticileri bu tezgahlara yatırıma sevk etmiştir. bu sayede tarım makineleri sanayi avrupa standartlarına yaklaşma eğilimi göstermiş ve imalatta seri, hatasız üretime başlanmıştır. bu çalışmamızda cnc nin tanıtılması, tezgah çeşitleri ve programlama tekniklerine değinilecektir.

cnc tezgahlarının tarihçesi:

nümerik kontrol fikri ıı. dünya savaşının sonlarında abd hava kuvvetlerinin ihtiyacı olan kompleks uçak parçalarının üretimi için ortaya atılmıştır. çünkü bu tür parçaların o günkü mevcut imalat tezgahları ile üretilmesi mümkün değildi. bunun gerçekleştirilmesi için parsons corporatıon ve mıt (massachusetts ınstitute of tecnnology) ortak çalışmalara başladı. 1952 yılında ilk olarak bir cıncınnattı-hydrotel freze tezgahını nümerik kontrol ile teçhiz ederek bu alandaki ilk başarılı çalışmayı gerçekleştirdiler. bu tarihten itibaren pek çok takım tezgahı imalatçısı nümerik kontrollü tezgah imalatına başladı. ilk önceleri nc takım tezgahlarında vakumlu tüpler, elektrik röleleri, komplike kontrol ara yüzleri kullanılıyordu. ancak bunların sık sık tamirleri hatta yenilenmeleri gerekiyordu. daha sonraları nc takım tezgahlarında daha kullanışlı olan minyatür elektronik tüp ve yekpare devreler kullanılmaya başlandı. bilgisayar teknolojisinde ki hızlı gelişmeler nümerik kontrollü sistemleride etkilemiştir. artık günümüzde nc tezgahlarda daha ileri düzeyde geliştirilmiş olan entegre devre elemanları, ucuz ve güvenilir olan donanımlar kullanılmıştır. rom (read only memory) teknolojisinin kullanılmaya başlanılmasıyla da programların hafızada saklanmaları mümkün oldu. sonuç olarak bu sistemli gelişmeler cnc nin (computer numerical control) doğmasına öncülük etmiştir. cnc daha sonra torna, matkap vb. takım tezgahlarında yaygın olarak kullanılmaya başlandı.

cnc nedir?

bilgisayarlı nümerik kontrol de (computer numerical control) temel düşünce takım tezgahlarının sayı, harf vb. sembollerden meydana gelen ve belirli bir mantığa göre kodlanmış komutlar yardımıyla işletilmesi ve tezgah kontrol ünitesinin (mcu) parça programını edebilen sistemdir.

bilgisayarlı nümeik kontrol de tezgah kontrol ünitesinin kompütürize edilmesi sonucu programların muhafaza edilebilmelerinin yanında parça üretiminin her aşamasında programı durdurma, programda gerekli olabilecek değişiklikleri yapabilme, programa kalınan yerden tekrar devam edebilmeve programı son şekliyle hafızada saklamak mümkündür. bu nedenle programın kontrol ünitesine birkez yüklenmesi yeterlidir. programların tezgaha transferleri delikli kağıt şeritler (punched tapes), manyetik bantlar (magnetic tapes) vb. veri taşıyıcılar aracılığıyla gerçekleştirilir.

cnc takım tezgahları:

cnc takım tezgahların dan önce nc takım tezgahlarına özetleyip cnc tezgahlarını anlatmaya geçeceği nümerik kontrol (nc) metal ve diğer tür malzemelerin talaş kaldırmak suretiyle işlenmesinde kullanılan her türlü takım tezgahında yaygın olarak uygulanmaktadır. bu tezgahlardan bazıları şunlardır:

• torna tezgahı (lathe machine)
• freze tezgahı (miling machine)
• matkap tezgahı (drilling machine)
• delik büyütme tezgahı (boring machine)
• taşlama tezgahı (grinding machine)

bütün nc takım tezgahlarının kendilerine özgü kapasite, operasyon yetenekleri ve bir takım karakteristik özellikleri vardır. bu nedenle tezgahın sahip olmadığı hiçbir işleme özelliği o tezgaha yaptırılamaz.

nc takım tezgahlarında hafıza bulunmadığından bu tür tezgahlarda blok verileri sıra ile okunur ve işleme konulur. bir iş parçasının imalatı esnasında tezgahın kontrol ünitesi (machine control unit) bir bloktaki bütün verileri okur ve tezgahta gereken işlem operasyonlarını yerine getirir. operasyonlar tamamlandıktan sonra bir sonraki bloka geçirilir. bu işlem sırasıyla program sonuna kadar devam eder.

parça programları standart kağıt şerit üzerindeki yer ve diziliş şekillerine göre farklı nümerik (sayısal) ve alfa nümerik (alfa sayısal) değer ve anlamları vardır.

cnc takım tezgahlarının fiziksel tasarım ve konstrüksiyonların nc tezgahların aynıdır. ancak nc takım tezgahlarında yapılmaları pratikte mümkün ve ekonomik olmayan bir dizi fonksiyonel özellikler bu tür tezgahlara ilave edilmiştir.

bu özellikler şunlardır;

tezgaha yüklenmiş olan parça programları kontrol ünitesi hafızasında saklanabilir, buradan çağrılarak defalarca işletilir.

tezgah kontrol ünitesini besleyen özel bir güç kaynağı mevcuttur. tezgahın enerjisi kesilse bile program vb. veriler muhafaza edilir.

parça programı üzerinde yapılması düşünülen değişiklikler istenildiği anda ve kolaylıkla yapılır. değiştirilmiş olan program son şekliyle hem işletilir hem de hafızada saklanır.

bazı rutin operasyonlar program içerisinde döngüler (cycles) şeklinde tanımlanır ve gerekli yerlerde kullanılır. (delik delme, delik büyütme, dikdörtgen cep frezeleme, kademeli ve konik tornalama, radyüs tornalama vb.)

bir iş parçası üzerinde döngüler dışındaki tekrarlanması gereken operasyonların programlama ana program (main program) içerisinde birkez yazılır ve alt program (sub program) adıyla isimlendirilirler. ana programın uygulanması sırasında bu alt programlar gerekli yerlerde çağrılarak işlem tamamlanır. buna örnek olarak adana yazısının programını verebiliriz. burada a harfi için bir alt program yazılır. ancak bu program farklı x mesafesinde sadece koordinat tanımlamaları yapılmak suretiyle uygulanır. böylece normal program %40 daha kısaltılmış olur.

bir parçanın programı yazıldığında normal olarak belirli tür ve çaptaki kesicilere işlenir. programlama esnasında kesici çapının dikkate alınarak bazı belirli ölçüsel kaydırmaların yapılması gerekir. halbuki kesici telafisi (cutter compensation) kolaylığı ile bu kaydırmalar cnc kontrol ünitesi (cnc control unit) tarafından programın işletimi esnasında yapılır. kullanılan kesici kırıldığında ve aynı çapta başka bir kesici bulunamadığı durumlarda farklı çaptaki kesici ile programa kalınan yerden devam edebilme kolaylığı sağlar. kontrol ünitesi yeni kesicinin çapına göre gerekli ölçüsel kaydırmaları yapar.

bilgisayar sayesinde konum değiştirmeler, devir sayısı ve ilerlemelerde optimum değerlere ulaşır. bunun sonucu olarak cnc takım tezgahlarında ideal çalışma koşulları sağlanmış olur. alın tornalama işleminde iş parçasının çapı sürekli olarak değiştiğinden buna bağlı olarak devir sayısının da değişmesi gerekir (constant surface speed). sonuç olarak elde edilen yüzey kalitesi ve hassasiyet konvansiyel tezgahlara (conventional machines) kıyaslanmayacak derecede iyidir.

cnc kontrol ünitesinde bilgisayar kullanımı sonucu diğer pek çok bilgisayar vesistemleriyle iletişim kurabilme avantajına sahiptir.

parça imalatınageçilmeden önce görüntü ünitesi (visual display unit) yardımıyla grafik olarak parça programının benzetimi mümkündür.

kesici aletlerin değiştirilmeleri her hangi bir manuel müdahale olmaksızın yapılır. bunun için dönerli taretler (rotery turrets) yada paletli kesici magazinleri kullanılır. 

cnc takım tezgahlarının avantajları:

konvansiyonel tezgahlarda kullanılan bazı bağlama kalıp, mastar vb. elemanlarla kıyaslandığı zaman tezgahın ayarlama zamanı çok kısadır.

ayarlama, ölçü, kontrolü, manuel hareket vb. nedenlerle oluşan zaman kayıpları ortadan kalkmıştır.

insan faktörünün imalatta fazla etkili olmamasından dolayı seri ve hassas imalat mümkündür.

kalifiye insan ihtiyacına gerek yoktur.

tezgah operasyonları yüksek bir hassasiyete sahiptir.

tezgahın çalışma temposu her zaman yüksek ve aynıdır.

her türlü sarfiyat (elektrik, emek, malzeme vb.) asgariye indirgenmiştir.

imalatta operatörden kaynaklanacak her türlü kişisel hatalar ortadan kalkmıştır.

kalıp, mastar, şablon vb. pahalı elemanlardan faydalanılmadığı için sistem daha ucuzdur.

depolamada daha az yere gerek vardır.

parça imalatına geçiş daha süratlidir.

parça üzerinde yapılacak değişiklikler sadece programın ilgili bölümünde ve tamamı değiştirilmeden seri olarak yapılır. bu nedenle cnc takım tezgahlarıyla yapılan imalat büyük bir esnekliğe sahiptir

cnc takım tezgahlarının dezavantajları:

her sistemde olduğu gibi cnc tezgah ve sistemlerinin avantajları yanında bazı dezavantajları mevcuttur. bunlar şunlardır;

detaylı bir imalat planı gereklidir.

pahalı bir yatırımı gerektirir.

tezgahın saat ücreti yüksektir.

konvensiyonel tezgahlara kıyaslandığında daha titiz kullanım ve bakım isterler.

kesme hızları yüksek ve kaliteli kesicilerin kullanılması gerekir.

peryodik bakımları uzman ve yetkili kişiler tarafından düzenli olarak yapılmalıdır.

cncnin endüstirideki kullanım alanları:

günümüzde endüstrinin talaşlı imalat adını verdiğimiz bölümü cnc nin en yaygın biçimde kullanıldığı alandır. bugünkü cncnin doğmasına da bu alanda karşılaşılan problemlerin sebep olduğu yukarıda açıklanmıştı. üç eksenli bir freze tezgahı ilk kez 1952 yılında çalıştırıldığında bu tezgah o günkü bazı imalat problemlerinin çözümünü sağladığı için çok mükemmeldi. freze tezgahlarına uygulanan bu sistemler daha sonra torna, taşlama vb. takım tezgahlarına da uygulandı. günümüzde imalatın yapıldığı hemen hemen her alanda cnc kullanılmaktadır.

cncnin kullanıldığı başlıca alanlar;

• talaşlı imalat
• fabrikasyon ve kaynakçılık.
• pres ileri
• muayene ve kontrol.
• montaj.
• malzemelerin taşınması.

giriş

bilgisayar dünyasındaki gelişmeler insan ırkının tüm yaşamını etkilemiş ve değiştirmiştir. sanayide, tıp dünyasında, havacılıkta, ulaşımda, ticarette, şov dünyasında, eğitim sektöründe, sinema sektöründe, haberleşmede, genetik araştırmasında görüldüğü gibi birbirinden bağımsız pek çok alanda bilgisayarların ve yazılımların yaşamımızı sadece on yıl öncesine göre ne kadar değiştirdiğini gözlemlemek heyecan vericidir. bu bakımdan bilgisayar yazılımının ve donanımın insan yaşamını tarih boyunca en fazla etkilemiş iki unsur olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

aynı görüş, daha spesifik bir alan olan takım tezgahları sektörü için de geçerli olup son on yılda takım tezgahlarının üretim kalitesi ve prodüktivitesi bilgisayarların etkisiyle mekanik kumandalı tezgahlarla kıyaslanamayacak seviyelere erişmiştir.

işleme merkezleri bu tezgah dünyasında özellikleri sebebiyle önem arzederler. bu çok marifetli, yüksek kapasiteli, uzun ömürlü ve sonuçta pahalı tezgahların seçimi itina ile yapılmalı, hiçbir özelliği şansa bırakılmamalıdır. işleme merkezi seçim kriterleri satıcı açısından değil de işletmeci açısından bakıldığında aşağıdaki sınıflara ayrılarak incelenebilir.

1. ihtiyaca uygunluk

gerekli talaşlı işleme boyutları, işmili devri, motor gücü ve torku, tablanın taşıyabileceği ağırlık (aparat + parça ağırlığı), magazine konulan takım adedi, gereken azami takım çapı ve uzunluğu, konum hassasiyeti ve tekrarlanabilirlik hassasiyeti işparçası resminde gösterilen istekleri karşılamalıdır.

işlenecek malzeme cinsi, yaş veya kuru kesme şartları, çevre sıcaklığı, elektrik akımının stabilitesi gibi dış faktörler tezgah performansını etkilediği için başlangıçta bunlara göre tedbir alınır.

kullanılacak kesici takım ve uçların özellikleri tezgah özellikleri ile örtüşmelidir.

2. hassasiyet değerlerinin uzun yıllar boyunca sağlanması

tezgah satınalındığında imalatçı tarafından yapılan hassasiyet testi değerlerini gösteren onaylı test sertifikası ile birlikde gelir. tezgah kurulduktan sonra aynı testler tekrarlandığında bu sertifikada garanti edilen hassaslık değerlerine uygun sonuçlar elde edilmelidir.

öte yandan imalatçının önerdiği bakım programına uyulmaz ise hassasiyetin sürekli elde edilmesi beklenmemelidir.

cnc tezgahların konvansiyonel tezgahlara nisbetle fevkalade yüklü çalıştırıldığı bir hakikattir. zira cnc tezgahı pahalı bir yatırımdır ve yatırımın makul bir sürede geri dönmesi bakımından 2 veya 3 vardiya çalıştırılması gerekir. işleme sürelerini kısaltmak için yüksek kesme hızları ve ağır talaş pasoları kullanılır.böylece tezgah gövdesinin, yatakların, bilyalı vidalı millerin, ana motorun, işmili yapısının ve genelde tüm diğer mekanik aksamın büyük zorlamalara dayanması, ayrıca mikronlar mertebesindeki başlangıç hassasiyetini uzun yıllar ilk günkü seviyesinde muhafaza etmesi beklenir.

tezgah seçilirken edinim bedelinden daha önemli olan husus, onun ilk günkü hassasiyetini uzun yıllar muhafaza etmesidir. zira ucuz bir tezgah bir yıl sonra hassas işleri yapamayacak duruma geliyorsa, sadece kaba işlemeleri yapabiliyorsa aslında çok pahalı bir tezgahdır.

buna karşı daha pahalı fakat hassasiyetini örneğin on veya onbeş yıl muhafaza eden, arıza sebebiyle durmayan, yedek parçası daima ve çabucak temin edilebilen bir tezgah çok iyi bir yatırımdır.

3. kullanma kolaylığı

aşina olmayan kişiler için işleme merkezi karmaşık ve işletilmesi zor bir tezgah olarak algılanabilir. aslında tezgahın karmaşık bir yapıya sahibolduğu doğrudur. farklı disiplinlerin meyvaları (mekanik, elektrik, elektronik, pnömatik, hidrolik elemanlar, bilgisayar donanımı ve nihayet yazılım) bir araya getirilerek belli bir harmoni içinde çalıştırılmaktadır. ancak görüntüdeki bu karmaşıklık tezgahın kullanılmasını zorlaştırmaz, aksine kolaylaştırır.

modern cnc tezgahları operatöre yol gösteren, programlama faaliyetlerini basite indirgeyen yazılımlarla techiz edilmişlerdir. burada amaçlanan az tecrübeli (dolayısıyla temini kolay ve ucuz) operatörlerin, kısa zamanda ve tezgahın durmasına gerek olmadan parça işleme programını yapması, ekranda simüle etmesi, uygun ise tezgaha ham parçayı yükleyerek işlemesidir.

bunu yapabilen programlar aslında fevkalade sofistike yazılımlar olup, tezgah bilgisayarında kullanılan çipler de bu yazılımlara uygun ve özel olarak üretilmiştir.

tezgahın programlamada kullanılan diyalog programlarından birisine ve ayrıca ekranda simulasyon kabiliyetine sahip olması şarttır.

tezgah üzerinde yapılan programların diskete alınarak saklanması için floppy disket sürücüsü ve ofis bilgisayarı bağlantısı için rs 232-c portu bulunması istenir.

tezgah bilgisayarı ofislerde kullanılan bilgisayarlara hiç benzemez. yağlı ve kirli ortamlar, su ve nem, sarsıntı ve titreşim, manyetik alan gibi dış etkenler tezgah bilgisayarını normal fonksiyonlarını icra etmekten alıkoymamalıdır.

birçok cnc tezgahının yakınında kaynak yapıldığında ve hatta cep telefonuyla konuşulduğunda tezgah bilgisayarı elektromanyetik alan (transient signal) sebebiyle yanlış komut vermekte ve tezgah kendiliğinden bindirmekte ve iş durmaktadır. hatta fırtınalı havalarda çakan şimşekler ve düşen yıldırımlar dahi tezgahın program dışı saçma sapan hareketler yapmasına yol açabilir. (bu konuda aktüel bir örnek cep telefonlarının şehirlerarası otobüslerin ve üst seviye otomobillerin abs fren devrelerinde ortaya çıkardığı bozulmalardır) işin kötüsü ne operatör ne de tezgahın sahibi tezgahın neden bindirdiğini çözemez. sonuç yüklü tamir bakım giderleri ve yedek parça masraflarının yanında işin uzunca bir süre durmasıdır.

bunun tek çaresi tezgah kumanda devrelerinde elektriksel, manyetik veya elektromanyetik alanların tesirini sıfırlayacak koruyucu tertibatların kullanılmış olmasıdır. bu tedbirlerin tezgah imalatçısı tarafından tasarlanması, alınması ve uygulanması arızaların pek çoğunun ortaya çıkmadan önlenmesini ve rantabl bir tezgah işletmesini sağlar. her birinin patenti alınmış olan bu tedbirler pek çoktur ve bir örnek olarak tezgah kumanda devrelerinde fiber optik kablolama kullanılması gösterilebilir. fiber optik sistem modüle edilmiş kızılötesi ışınla çalıştığından elektrik ve elektromanyetik alanlardan etkilenmez.

4. proses kontrolu ve izlenilebilirlik

modern endüstriyel yöntemler kalitenin üretim sırasında yaratılmasını emreder. kalite kontrolu mefhumu terkedilmiştir. yeni kural kalite güvencedir. cnc işleme merkezi tam bu kavramı sağlayacak özelliklere sahiptir. tezgah bilgisayarı programcının (veya cam yazılımının) girdiği data'yı işleyerek işparçasının teknik resimde gösterilen özelliklere uygun olmasını sağlar, kontrol eder, düzeltir. bu işlemleri ilk parçadan itibaren devamlı tekrarlar. kalite güvence için gereken girdileri hazırlar ve istenen bilgisayara gönderir.

bu anlatılandan çıkan sonuç, işleme merkezi denilen makinenin görevinin sadece işparçasını işlemek olmayıp onun kalite güvence mefhumuna uygun olmasının garanti altına alınmasıdır. işte bu nokta, cnc tezgahlarını diğer tezgahlardan ayıran ve üstün kılan özelliktir.

örneğin araçlarda kullanılan ve emniyet parçası olarak sınıflandırılan bazı parçaların üretim sırasında vaki işleme şartlarının kayıtlarının on yıl veya daha uzun süreyle muhafaza edilmesi kanun gereğidir. bu gereksinim cnc işleme merkezi kullanıldığında kendiliğinden karşılanır.

5. yapılan işlerin kontrolu (süperkontrol)

gerek tezgahın boşta geçen zamanları gerekse operatörün vardiya süresinde ne kadar zaman boyunca çalıştığı tezgah bilgisayarının hafızasına kaydedilir ve istendiğinde çağrılarak ekranda görülür veya printerde bastırılır. örneğin dün veya evvelki gün, tezgahın işmilinin kaç saat döndüğü, kaç adet parça işlediği, kaç dakika cereyan kesildiği, operatörün tezgahın başından kaç dakika ayrıldığı, tezgahın hammadde yokluğu sebebiyle kaç dakika atıl durduğu, kaç dakika takım ölçme ve ayarlanmasına sarfedildiği, kaç dakika bakım yapıldığı ve buna benzer bir çok bilgiyi tezgah bilgisayarından öğrenmek, diske kaydetmek veya rs232 den kabloyla ofis bilgisayarına taşımak mümkün ve fevkalade faydalıdır.

bilgiler yazılı olduğundan atölye sorumlusu, operatörün işe geç başlaması veya erken bırakması veyahut belirlenen performansı sağlamaması durumunda derhal gereken tedbirleri alacaktır.

6. tezgahın güvenirliği

işletmeci için bir siparişin zamanında yetişmesine bütün birimlerin çaba harcadığı bir sırada üretim tezgahının arızalanması kadar can sıkıcı bir olay yoktur. günümüzde tam zamanında üretim (just in time) ihtiyaçları sebebiyle tezgah güvenirliği önem sırasında yukarılara tırmanmıştır. eğer tezgahınız arızalı ise ve bir aydan bu yana parça bekliyorsa işinizi kaybetmeniz olasıdır. yedek parça stoklamak bir çözüm olabilir ama büyük mali kaynak gerektirir.

tezgah üreticileri hatasız tasarım ve kaliteli üretim ile yeterli derecede güvenli tezgah üretebilirler. buna geçmiş yılların tecrübelerini ve dünyanın çeşitli bölgelerinde çok farklı iş sahalarında çalışan müşterilerden toplanan bilgileri ekleyerek mükemmele yakın tezgahlar çıkarırlar.

patentlerle korunan innovasyonlar gelişmenin sürekliliğini sağlar. iyi incelenmiş müşteri talepleri teknolojik bilginin kaynağıdır. firma içi sürekli eğitimler bilgiyi tezgah üreticisine bağlayarak innovasyonları destekler.

bu sebeplerden dolayı işleme merkezi seçiminde üretici firmanın kimliği ve referansları fevkalade öne çıkar.

mecatronic kelimesi, mekanik ve elektronik aksamın birbiri için en uygun tarzda tasarlanmış ve yapılmış olmasını içerir. bazı tezgah imalatçıları motorları, enkoderleri, elektrik kumanda ve enerji panolarını piyasadan satın alarak kendi yaptıkları mekanik sistemlere ilave ederler. böyle tezgahlarda bir arıza ortaya çıktığında mekanik imalatçısı ile elektronik imalatçısı ve elektrikli aletlerin imalatçısı suçu birbirine atarlar, fakat bu arada tezgah sahibinin işi durur.

bu sebeple tezgah seçiminde mekanik aksamın, elektrikli aksamın, elektronik aksamın, bilgisayarın ve hatta bilgisayar yazılımının bir tek imalatçı tarafından birbiri için tasarlanmış ve üretilmiş olması, servisinin ve yedek parçaların tek elden temin edilebilmesi, tezgahın sahibi ve ondan para kazanan kimse için inanılmaz derecede önemlidir, ancak maalesef bu durum insanın başına gelmeden değeri anlaşılmaz.

7. geri ödeme süresi

bir cnc işleme merkezi müşterinin mali prensiplerine göre makul bir sürede kendini geri ödüyor ise satınalınır.

tezgahın takım değiştirme, program yazma ve değiştirme, ölçme gibi prodüktif olmayan zamanlarının minimumda kalması istenir, aksi takdirde geri ödeme süresi artar ve rantabilite azalır.

tezgah bilgisayarı ve bilgisayara yüklenmiş yazılım yukarıda anlatılan hususları hataya yol açmayacak tarzda gerçekleştirmelidir. ayrıca program yapımında operatöre yol göstermeli, birçok programları hazırda tutmalı ve operatöre sunmalıdır. bilgisayar tezgah operasyonlarını sürekli denetlemeli, istenmeyen durumlarda tezgahı durdurmalı ve bir uyarı alarmı ile nerede uygunsuzluk olduğunu operatöre bildirmelidir.

tezgahın arızasız çalışması geri ödeme süresini kısaltır.

kaliteli ve bakımlı bir tezgah iş değişikliği veya başka sebeple satıldığında yüksek bir fiata elden çıkarılabilir. oysa ki ucuz tezgahın ikinci el satış bedeli zarara yol açar.

8. eğitim, servis ve yedek parça temininde süreklilik

her tezgah hatalı program, yanlış takım seçimi, operatör hatası, dalgınlık, eksik eğitim ve benzeri sebepler dolayısıyla arıza yapabilir. önemli olan tezgahı en kısa zamanda standart çalışır konumuna geri getirmektir.

tezgah bilgisayarı çeşitli olumsuz durumları önceden önleyecek bazı özelliklere sahiptir. örneğin işmili azami devri 5000 devir/dakika ise programcı 6000 devirlik bir program hazırlasa tezgah buna itaat etmez ve alarm verir, niçin işlem yapmadığını da ekranda bildirir.

bütün bu durumlarda tezgah çalışmadığında işletmecinin yardımına koşacak tek kurtarıcı, o tezgahın mümessillik şirketinde bulunan servis mühendisidir.

servis 24 saat / 7 gün esası üzerine kurulmuş olmalı ve gerekli yedek parçayı ya kendi deposundan çıkarmalı ya da en kısa zamanda dış ülkeden getirmelidir.

en ucuz, en marifetli ve en kaliteli tezgahı almış olsak bile servisi yoksa veya müşteri memnuniyetini sağlayacak seviyeden uzak ise, o tezgah işletmesi pahalı bir tezgahdır.

satılan tezgahın müşterinin atölyesine kurulması, işletmeye alınması, operatörlere ve programcılara eğitim verilmesi, işparçası programının yapılarak parça işlenmesi ve kalite grubu tarafından kabul edilmesinin sağlanması, gerekli yedek parça stokunun yıllar boyunca temin edilmesi, olabilecek arızaların makul bir sürede onarılması, zaman içerisinde müşteri tarafından ihtiyaç duyulan teknik desteğin sağlanması, müşteri açısından olmazsa olmaz konulardır.

9. sonuç

cnc işleme merkezi yatırımı nispeten pahalı ve uzun soluklu bir yatırımdır. bu yatırım ancak akıl ve bilimin ışığında yapıldığında yatırımcıya ve ülkeye faydalı olabilir.